Św. Jerzy, wspaniały rycerz, przedstawiany zwykle w sztuce i malarstwie na ognistym rumaku, godzący włócznią w straszliwego smoka. Jest on jednym z tych świętych, którego osoba otoczona została licznymi legendami, mitami czy wprost baśniami. Jest jednak postacią historyczną.

Św. Jerzy, żołnierz i męczennik, należy do najbardziej znanych świętych, zarówno w Kościele Wschodnim jak i Zachodnim. O jego życiu i działalności mamy bardzo skąpe wiadomości. Kiedy bowiem Bliski Wschód, czyli Małą Azję, zajęli Turcy, wówczas dążyli do całkowitego wyniszczenia tam chrześcijaństwa i zatarcia po nim wszelkich śladów. Burzono świątynie i miejsca kultu. Niszczono obrazy, rzeźby oraz pomniki - wszystko, co miało jakikolwiek związek z chrześcijaństwem. Pozostał jednak wśród wiernych nadal kult świętych męczenników, a wśród nich, bardzo żywy, kult św. Jerzego, żołnierza i męczennika.

W starożytności chrześcijańskiej kult św. Jerzego był szczególnie żywy. Cesarz Konstantyn Wielki już na początku IVw. wzniósł w Jerozolimie ku jego czci wspaniałą bazylikę, której ślady odkryto w 1953r. W VIw. jego grób w Lyddzie w Palestynie był miejscem licznych pielgrzymek - tam w szczególny sposób oddawano cześć Świętemu.

Według mnóstwa żywotów św. Jerzego, ojciec jego Geroncjusz miał pochodzić z Persji, a matka Polocronia z Kapadocji. Było to małżeństwo bardzo pobożne. Największy ból sprawiało im to, że byli bezdzietni. Do Boga zanosili liczne prośby, czynili pokutę, pościli, a wszystko w tym celu, by uprosić sobie u Boga dziecię. Dopiero w późnej starości Bóg wysłuchał ich prośby i dał im syna - Jerzego. Urodził się w Kapadocji. Wychowany w wielkiej trosce przez rodziców w wierze Chrystusowej wzrastał w mądrości i łasce u Boga i ludzi. Jako młodzieniec szlachetny i wzorowy był przykładem dla swoich kolegów. Wnet zaciągnął się do wojsk cesarskich. Jako legionista doszedł stopniowo do rangi wyższego oficera. Kiedy rozszalało się prześladowanie chrześcijan za cesarza Dioklecjana, Jerzy był wysokim urzędnikiem rzymskim - trybunem, czyli naczelnikiem miejscowego garnizonu w randze pułkownika. Ponieważ chrześcijaństwo coraz więcej rozszerzało się przenikając także w szeregi wojsk cesarskich, dlatego cesarz wydał dekret zabraniający przyjmowania wiary chrześcijańskiej, a wszystkim żołnierzom nakazał złożyć ofiarę przed posągami bóstw pogańskich - rzymskich. Jerzy zdawał sobie dobrze sprawę z tego, co go czeka, kiedy ujawni się, że jest chrześcijaninem. Zresztą nigdy nie krył się ze swoimi przekonaniami religijnymi. Był człowiekiem przykładnym, wzorowym, prostolinijnym. Wiary swojej się nie wstydził. Wiedział, że czeka go prześladowanie jako wyznawcę Chrystusa. Majątek swój rozdał ubogim, a wezwany przed cesarza zdecydowanie odmówił złożenia ofiar bóstwom pogańskim i wyrzeczenia się chrześcijaństwa. Dla przykładu i zastraszenia innych poddano go najpierw przesłuchaniom, a następnie wyjątkowo okrutnym torturom. Rzeczywiście musiały one być wielkie, skoro Kościół Wschodni, wśród tak licznych męczenników tego okresu, jemu dał tytuł Wielkiego Męczennika.

Śmierć męczeńską poniósł prawdopodobnie w Lyddzie (Diospolis), później od jego imienia nazwanym Georgiopolis (Georgius - Jerzy) ok. 304r. Jego bohaterskie życie opisywano w wielu krajach w licznych życiorysach, ukazując go jako wzorowego rycerza, oficera wysokiego stopnia w wojsku cesarskim, nad wyraz odważnego, odznaczającego się miłosierdziem wobec ubogich i nieszczęśliwych, gorliwego apostoła Chrystusowego, podejmującego zdecydowanie wszelkiego rodzaju cierpienia dla Kościoła i Wiary Chrystusowej.

Kult św. Jerzego rozpowszechnił się zaraz po śmierci i dość wcześnie objął wszystkie kraje wokół Morza Śródziemnego - najpierw w Egipcie, na Cyprze, w Azji Mniejszej, gdzie było ponad 60 miejsc jego kultu, a potem i w innych krajach. Na Kaukazie cała prowincja otrzymała swoją nazwę od jego imienia - Georgia (Gruzja). Kult jego w Kościele Wschodnim był tak popularny, że wysunął się na pierwsze miejsce po Matce Najświętszej i św. Michale. W Kościele Zachodnim kult św. Jerzego datuje się już od VIw. Wówczas w Rzymie zbudowano kościół pod jego wezwaniem. Wkrótce i inne miasta w Italii oddawały się jego przemożnej opiece, obierając go sobie za patrona, jak np. Ferrara, która od czasu wypraw krzyżowych posiadała relikwie jego głowy. Krzyżowcy bowiem przyczynili się w znacznej mierze do rozpowszechnienia jego kultu na zachodzie Europy. Po wyprawach krzyżowych św. Jerzy stał się głównym patronem rycerstwa europejskiego, zaś Anglia obrała go w 1222r. swoim szczególnym patronem. Jest także patronem różnych bractw i stowarzyszeń kościelnych. Ustanawiano również odznaczenia św. Jerzego, zwane orderami, np. w Anglii order św. Jerzego nazwano Orderem Podwiązki. Jest także patronem Litwy, która jego postać ma w swoim herbie.

Do Polski kult św. Jerzego przybył wraz z przyjęciem chrześcijaństwa, a więc już w drugiej połowie Xw. Jemu była poświęcona kaplica grodowa w Gnieźnie. Wiele miast polskich posiada jego wizerunek w swoim herbie. Archidiecezja białostocka obrała go sobie głównym patronem, a diecezja pelplińska drugorzędnym patronem. Jego wizerunek umieściło w swoim herbie Wielkie Księstwo Moskiewskie. Z jego wyobrażeniem bito tam monety, a w muzeach rosyjskich znajduje się wiele ikon jemu poświęconych. Od jego imienia ponad 100 miejscowości w naszym kraju wzięło swoją nazwę.

Samo imię Jerzy (Geórgios) to imię późnogreckie, bardzo popularne. Pochodzi od terminów związanych z rolnictwem (georgeó - uprawiam, geórgia - rolnictwo, geórgós - rolnik). W zestawieniach świętych i błogosławionych Kościoła Katolickiego znajdujemy 23 świętych i 8 błogosławionych oraz 1 świętą noszących imię Jerzego. Do najbardziej znanych należą św. Jerzy żołnierz i męczennik, św. Jerzy biskup Antiochii Pizydyjskiej, św. Jerzy diakon, a spośród błogosławionych Jerzy Matulewicz arcybiskup wileński, Piotr Jerzy Frassati, Jerzy Haydock, Jerzy Beesley, Jerzy Douglas, Jerzy Nichols - kapłani i Jerzy Errington - męczennicy angielscy. Król angielski Edward III w XIVw. założył także zakon św. Jerzego w Anglii.

Boże, Ty dałeś św. Jerzemu moc do naśladowania naszego Zbawiciela w Jego męce, wysławiamy Twoją potęgę i pokornie Cię prosimy, abyś za wstawiennictwem św. Męczennika wspierał nas słabych ludzi. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Św. Jerzy, którego imię noszę, Patronie mój, twojej się opiece w szczególniejszy sposób dzisiaj polecam i proszę Cię, abyś mnie swoim wstawiennictwem przed Bogiem wspierał i ratował we wszystkich potrzebach moich i wyjednał mi łaskę wiernego naśladowania cnót twoich. Spraw to, o drogi mój Patronie, abym Bogu dochował wierności pośród wszelkich przygód tego życia i zasłużył sobie na łaskę szczęśliwej śmierci. Amen.