Parafia Rzymskokatolicka św. Jerzego, 81-704 Sopot, ul. Kościuszki 1
 


Serwis wykorzystuje do swojego działania mechanizm plików cookies. Ustawienia plików cookies można definiować w używanej przeglądarce.


Historia duszpasterstwa w Marynarce Wojennej

Tradycje służby duszpasterskiej w Wojsku Polskim

Duszpasterstwo wojskowe w formie zorganizowanej, ujętej ramami przepisów, pojawiło się w armii Rzeczypospolitej u schyłku XVIIw. Tradycja pracy kapłańskiej wśród żołnierzy była jednak znacznie starsza. Do czasu wprowadzenia instytucji kapelanów stałych posługi duchowe w obozach wojskowych pełnili kapelani i spowiednicy królów, książąt, hetmanów wyruszających na wyprawy wojenne. Armii towarzyszyli też kapelani obozowi, zwani kaznodziejami obozowymi. Byli to przeważnie zakonnicy traktujący pracę w wojsku jako swego rodzaju misję. Dzięki długoletniej służbie kapelani znali dobrze psychikę żołnierza, umieli pogodzić zwaśnionych lub płomiennym kazaniem zagrzać do walki. W przededniu bitwy spowiadali wojsko, udzielali komunii św. Po zwycięstwie odprawiali nabożeństwa dziękczynne, organizowali pogrzeby poległych.

Stałe duszpasterstwo wojskowe wprowadził Sejm Warszawski z 1690r. ustanawiając 36 etatowych kapelanów. W postanowieniach Sejmu Wielkiego z 30 kwietnia 1791r. i 22 maja 1792r. przewidziano 62 etaty kapelańskie dla pułków piechoty, kawalerii i gwardii. Potrzeby religijne żołnierzy wyznań niekatolickich zaspakajali duchowni innych wyznań. Kapelani pełnili posługę w powstaniu listopadowym (22 kapelanów). Powstanie styczniowe nie stworzyło warunków do formowania etatowych jednostek wojskowych i zorganizowania stałej służby duszpasterskiej. Rolę kapelanów pełniło duchowieństwo cywilne. Symbolem kapłana-patrioty pozostał w świadomości następnych pokoleń ks. Stanisław Brzóska mianowany naczelnym kapelanem powstania.

Księża polscy pełnili również służbę kapelańską w siłach zbrojnych państw zaborczych. Najliczniej reprezentowani byli w armii austro-węgierskiej. Kapelan miał być obecny w każdym znaczniejszym garnizonie. Swoich kapelanów miały także większe garnizony Cesarstwa Niemieckiego. Natomiast władze carskie utrzymywały w armii ok. 20 kapelanów katolickich na terenie Rosji oraz od 5 do 9 w Królestwie. Służbę duszpasterską organizowano także w formacjach polskich powstających podczas I wojny światowej. Swoich kapelanów miały Legiony Józefa Piłsudskiego, korpusy powstające w Rosji. Wśród duszpasterzy wojskowych tego okresu duże uznanie i popularność zyskał kapelan Legionów Polskich, ks. biskup Władysław Bandurski, sufragan lwowski. Lata I wojny światowej wykształciły kadrę kilkunastu kapelanów znających specyfikę służby wojskowej. Odrodzona Polska, przed którą stanęła konieczność organizowania silnej armii w możliwie krótkim czasie, mogła liczyć na ich doświadczenie i patriotyzm. Dowiodła tego w sposób szczególny wojna 1920r.

Duszpasterstwo wojskowe w II Rzeczypospolitej

Powstaniu Państwa Polskiego i wojska narodowego towarzyszyło organizowanie duszpasterstwa wojskowego. Władze wojskowe zabiegały o ustanowienie biskupstwa polowego, co znajdowało przychylny oddźwięk w Episkopacie Polski. Pertraktacje w tej sprawie spowodowały utworzenie 5 lutego 1919r. przez Stolicę Apostolską biskupstwa polowego. Pierwszym Biskupem Polowym mianowany został tego dnia przez papieża Benedykta XV, w porozumieniu z Naczelnikiem Państwa, ks. Stanisław Gall, biskup pomocniczy warszawski.

W odrodzonym Wojsku Polskim już w pierwszych miesiącach 1919r. zorganizowana została służba duszpasterska dla wyznań niekatolickich. Katolickie duszpasterstwo wojskowe w okresie międzywojennym zatrudniało ok. 250 kapelanów etatowych. Pierwszemu Biskupowi Polowemu przypisać trzeba szczególną zasługę w zorganizowaniu duszpasterstwa, utworzenie korpusu katolickiego duchowieństwa wojskowego i ustalenie jego hierarchii, wypracowanie metod pracy duszpasterskiej i oświatowej.

Następcą arcybiskupa Galla na biskupstwie polowym został w 1933r. ks. bp Józef Gawlina. Kontynuował on dzieło swego poprzednika.

Na frontach II wojny światowej

Groźba nadchodzącej zawieruchy wojennej kazały Biskupowi Polowemu troszczyć się o przygotowanie kapelanów do warunków wojny współczesnej. Kapelani zapisali ofiarną i krwawą kartę w czasie II wojny światowej, poczynając od kampanii wrześniowej; towarzyszyli żołnierzowi polskiemu na wszystkich frontach, w partyzantce, w Powstaniu Warszawskim, w konspiracji i w obozach jenieckich.

W warunkach oderwania żołnierzy od kraju i bliskich moralne wsparcie osoby duchownej, jej oddziaływanie wychowawcze miały ogromne znaczenie.

Duszpasterstwo wojskowe w okresie PRL

Układ jałtański oddający Polskę w sferę wpływów radzieckich zaważył na rozwoju stosunków Państwo-Kościół. Po zakończeniu działań wojennych opiekę duszpasterską nad oficerami i żołnierzami Wojska Polskiego w kraju objęli kapelani I i II Armii Wojska Polskiego. Pozostawali oni w ścisłej zależności od Ministerstwa Obrony Narodowej. Zwierzchnikiem kapelanów był Generalny Dziekan Wojska Polskiego mianowany przez Ministra Obrony Narodowej. Państwo uprawiało politykę faktów dokonanych. Powoływało kapelanów wojskowych bez pytania o to stosownych władz kościelnych.

Przez wiele lat władze PRL traktowały istnienie Generalnego Dziekanatu Wojska Polskiego jako jedną z oznak rzekomej tolerancji i swobód religijnych w Polsce. Równocześnie starano się ograniczyć do minimum kontakty kapelanów z żołnierzami. Nie było mowy o regularnym odprawianiu mszy św. dla wojska. Chodzenie do Kościoła w mundurze, ochrzczenie dziecka groziło wstrzymaniem awansu przez nadgorliwych przełożonych. Represyjny charakter wobec Kościoła miała również służba wojskowa kleryków. Przerywano im studia i poddawano indoktrynacji, której celem miało być porzucenie kapłaństwa. W latach 1959-1980 w Wojsku Polskim służbę pełniło 2753 kleryków, z których po latach 12 otrzymało sakrę biskupią. A jednak, mimo bardzo ograniczonych możliwości działania, wielu kapelanów starało się, choć sporadycznie, docierać do żołnierzy, otaczać opieką kościoły garnizonowe, zachować tradycję obecności kapłana w Wojsku Polskim.

Przywrócenie Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego

Przemiany społeczno-polityczne w Polsce w latach 1989-1990 stworzyły warunki sprzyjające przywróceniu Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego. 21 stycznia 1991r. Papież Jan Paweł II wydał dekret przywracający Ordynariat Polowy oraz bullę w sprawie nominacji ks. prałata dr. Sławoja Leszka Głódzia na Biskupa Polowego. Zgodnie z dekretem Nuncjatury Apostolskiej w Warszawie Ordynariat Polowy rozpoczął swoje funkcjonowanie 31 stycznia 1991r. Biskup Polowy Wojska Polskiego zorganizował strukturę diecezjalną w Ordynariacie Polowym na terenie całego kraju. Utworzył Kurię Polową. Dla okręgów i rodzajów sił zbrojnych utworzono dekanaty: Garnizonu Warszawa i instytucji centralnych Ministerstwa Obrony Narodowej, Krakowskiego Okręgu Wojskowego, Pomorskiego Okręgu Wojskowego, Śląskiego Okręgu Wojskowego, Warszawskiego Okręgu Wojskowego, Marynarki Wojennej, Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej. W resorcie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych powstały dekanaty Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych i Straży Granicznej. Opieką duszpasterską objęto także żołnierzy i pracowników Biura Ochrony Rządu. Dla żołnierzy obrządku grekokatolickiego i ich rodzin utworzono w Ordynariacie Polowym dekanat tego obrządku.

W trosce o dobro duchowe wszystkich żołnierzy Biskup Polowy wydał 24 grudnia 1994r. dekret, na mocy którego wszystkie izby modlitwy i kaplice położone na terenie jednostek wojskowych zostają udostępnione duszpasterstwu wojskowemu Kościoła Prawosławnego i Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz innym istniejącym duszpasterstwom wojskowym.

W Ordynariacie Polowym funkcjonuje 91 parafii wojskowych i 117 samodzielnych ośrodków duszpasterskich. Posługą swoją kapelani otoczyli także wszystkie uczelnie wojskowe, centra szkolenia, sanatoria i szpitale wojskowe. Troską duszpasterską objęci są również żołnierze uczestniczących w misjach pokojowych ONZ. Po przystąpieniu Polski do NATO kapelani polscy posługują również żołnierzom formacji wielonarodowych.

Kształtowanie się duszpasterstwa wojskowego w Polskiej Marynarce Wojennej
w okresie międzywojennym

W okresie międzywojennym zostały stworzone dogodne warunki dla rozwoju morskiej siły zbrojnej Rzeczypospolitej, z którą miało również związek duchowieństwo rzymskokatolickie. Dekretem z dnia 28 listopada 1918r. Marszałek Józef Piłsudski powołał do życia Polską Marynarkę Wojenną. Utworzono trzy jednostki, wśród nich Batalion Morski, którego kapelanem został od 1 grudnia 1919r. ks. Władysław Miegoń. Powstały również Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej w Pińsku, Flotylla Wiślana, Komenda Portu Wojennego w Modlinie. 20 maja 1919r. utworzono strukturę organizacyjną Departamentu dla Spraw Morskich, w ramach którego zorganizowano w 1921r. Sekcję Kulturalno-Oświatową oraz Sekcję Duszpasterstwa (z ks. Janem Pajkertem - szefem i dziekanem Marynarki Wojennej).

10 lutego 1920r. - symboliczne zaślubiny z morzem

W utworzonym w 1920r. Dowództwie Wybrzeża Morskiego w Pucku kapelanami byli kolejno: ks. Teodor Zalewski, ks. Romuald Górski i ks. Władysław Miegoń.

7 lipca 1920r. ks. Marian Tokarzewski został kapelanem etatowym Portu Wojennego w Modlinie oraz kadry Marynarki Wojennej w Toruniu (przeniesiona w 1924r. do Świecia), a następnie ks. Henryk Cybulski i ks. Antoni Kosiba.

Od 1 stycznia 1922r. wprowadzono w życie pokojową organizację Marynarki Wojennej. Departament Spraw Morskich przeorganizowano 1 marca 1922r. w Kierownictwo Marynarki Wojennej. Na liście organizacyjnej i obsadzie personalnej znalazł się ks. Jan Pajkert jako szef Duszpasterstwa, a w latach 1923-1924 jako szef Służby Duszpasterstwa.

Po przeniesieniu w 1924r. do Gdyni Komendy Portu Wojennego i warsztatów portowych Marynarki Wojennej, wynikła potrzeba utworzenia rzymskokatolickiej parafii wojskowej. Powstała ona 1 maja 1926r. i objęła Gdynię, Gdańsk, Puck, Powiat Pucki i Wejherowski.

Pierwszą świątynią garnizonową Marynarki Wojennej był kościół św. Michała na Oksywiu. Proboszczowie - ks. Władysław Miegoń i ks. Jerzy Szacki. W 1934r. przystąpiono do budowy nowego kościoła na Oksywiu, który ukończono i poświęcono 1 lipca 1939r.

Praca duszpasterska:

    •  praca oświatowo-wychowawcza wśród marynarzy
    •  pogadanki i odczyty oświatowe
    •  uroczystości religijno-patriotyczne
    •  poświęcenia okrętów
    •  święta narodowe

Kształtowanie się duszpasterstwa wojskowego w Polskiej Marynarki Wojennej
w PRL

Ukończony w 1939r. nowy kościół garnizonowy na Oksywiu podczas okupacji i w latach powojennych aż do 1981r. przeznaczony był na magazyn. W 1982r. został przywrócony kultowi religijnemu, a od 1991r. służy ponownie marynarzom, kadrze, ich rodzinom oraz wiernym.

Od 8 maja 1945r. świątynia w Sopocie pw św. Jerzego została przekazana dla duszpasterstwa wojskowego. 1 lipca 1967r. rozkazem Głównego Kwatermistrza Wojska Polskiego kościół w Sopocie został przekazany Marynarce Wojennej. Pierwszym proboszczem został kmdr por. Andrzej Wystrychowski. Kolejni proboszczowie: ks. kmdr Emil Dybek, w latach 1991-1999 ks. kmdr. ppor. Józef Kubalewski, w latach 1999-2005 ks. kmdr ppor. Zbigniew Rećko, a od 2005r. ks. płk Roman Dziadosz.

Dekanat Marynarki Wojennej

Wraz z tworzeniem dekanatów, o których była mowa, utworzono Dekanat Marynarki Wojennej. Pierwszym Dziekanem Marynarki Wojennej został w 1993r. ks. kmdr dr Marian Próchniak, zaś w 1997r. ks. kmdr Bogusław Wrona.

Parafie wojskowe należące do Dekanatu Marynarki Wojennej: Darłowo, Gdynia, Hel, Siemirowice, Sopot, Świnoujście, Ustka, Wejherowo. Ośrodki duszpasterskie: Gdynia-Babie Doły.

Przygotował: ks. kmdr por. Marian Wydra




Parafia Rzymskokatolicka
św. Jerzego w Sopocie
ul. Tadeusza Kościuszki 1
81-704 Sopot
tel/fax: 058 551 05 48
email: sjerzys[małpa]diecezja.gda.pl
jerzysopot[małpa]tlen.pl

Kontakt - Kancelaria



stat.4u.pl HTML CSS JavaScript PHP Flash DOC PDF SmartMenus KYLOS 1 5 4 9 6 6 3 Statystyka odwiedzin

(C) Parafia Rzymskokatolicka św. Jerzego, Sopot 2006-2024 :: DHTML menu by SmartMenus :: Hosting by Kylos Data Center
Strona istnieje od: 23.04.2006, 19.27 :: Ostatnia aktualizacja: 24.03.2024, 08.46 :: Online: 3 (max 191) :: Wygenerowano w: 0,005 sek.